SafeJournalists: Shqetësim në Rritje për Përpjekjet e Qeverisë për të Devijuar Kritikat duke Diskredituar Mediat në Shqipëri

/in

KSHM i bashkohet SafeJournalists Network në shqetësimin e shprehur për trendin në rritje në Shqipëri, ku zyrtarët dhe qeveritarët fajësojnë mediat për dëmtimin e imazhit të vendit, në vend që të angazhohen për t’u dhënë përgjigje pyetjeve të ligjshme gazetareske. Kjo qasje shpesh përfshin mospërgjigjen ndaj pyetjeve legjitime, diskreditimin e gazetarëve dhe përdorimin e gjuhës përçarëse që minon rolin thelbësor të medias në një shoqëri demokratike.

Shembujt e fundit që ilustrojnë këtë model shqetësues janë:

Më 28 gusht 2024, gjatë një konference për shtyp, zëvendëskryeministrja Belinda Balluku nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me sigurinë e Portit të Durrësit për eksportimin e mbetjeve të rrezikshme, duke akuzuar gazetarin Ermal Rizaj për paragjykim politik dhe pyetje me skenar dhe duke devijuar vëmendjen duke sulmuar pronësinë e mediave.

Më 24 gusht 2024, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë dhe Ministria e Mjedisit dhe Turizmit lëshuan një deklaratë të përbashkët, duke akuzuar mediat për fabrikimin e raporteve mbi eksportimin e mbetjeve të rrezikshme, duke sugjeruar se këto ishin përpjekje për të dëmtuar reputacionin e qeverisë.

Në qershor 2024, Kryeministri Edi Rama kritikoi një raport investigativ nga Rai 3, duke e quajtur atë një sulm pa bazë ndaj imazhit të Shqipërisë. Ai gjithashtu shënjestroi mediat në Shqipëri për ritransmetimin e raportit, duke i akuzuar për përhapjen e dezinformatave. Ai gjithashtu ka etiketuar disa media si “media e kanaleve,” duke diskredituar më tej punën e tyre.

Këto incidente duket se janë pjesë e një narrative më të gjerë që devijon kritikat duke diskredituar mediat dhe kufizon mbikëqyrjen publike të veprimeve të qeverisë. Kjo narrativë jo vetëm që shmang adresimin e shqetësimeve të rëndësishme publike, por gjithashtu dekurajon transparencën dhe llogaridhënien e zyrtarëve qeveritarë.

AMC i bashkohet Rrjetit të Safe Journalists në thirrjen ndaj qeverisë shqiptare që të ndalojë këto sulme ndaj medias dhe që të angazhohet me gazetarët në atë mënyrë që respekton rolin e tyre si mbikëqyrës të demokracisë, me mirëbesim dhe në një mënyrë konstruktive. Gazetarët duhet të lejohen të kryejnë detyrat e tyre pa frikë nga intimidimi apo censura, duke bërë që publiku të jetë mirë i informuar dhe ata që janë në pushtet të mbahen përgjegjës.

Shënim: ky tekst është përkthyer me ndihmën e AI.

Deklarata e z. Rrumbullaku cënon rëndë lirinë e medias e të shprehjes

/in

Këshilli Shqiptar i Medias reagon me shqetësim të madh ndaj deklaratave të Drejtorit të Policisë, z. Rrumbullaku, në raport me ngjarjen e Pogradecit.

Ngjarja e rëndë meriton vëmendje maksimale të mediave dhe ka interes të lartë publik, ndaj tentativa e Policisë së Shtetit, përmes përfaqësuesit të saj, z. Rrumbullaku, për të kontrolluar narrativën jo vetëm mediatike por dhe në rrjetet sociale të kësaj ngjarjeje, duke kërcënuar me procedime penale është kundër parimeve të lirisë së shprehjes në botën demokratike dhe në kundërshtim me çdo princip të lirisë së medias e tëshprehjes së individit në hapësirën e BE-së ku qeveria e z. Rrumbullaku ka premtuar të na integrojë.

Sigurisht, në hapësirën e mediave sociale por dhe në mediat shqiptare mund të gjesh vazhdimisht keqinformim dhe dezinformim. Por dezinformimi nuk luftohet me përndjekje penale dhe aq më tepër, liria e shprehjes së individëve në rrjete sociale nuk mund të ndalohet sepse nuk i pëlqen z. Rrumbullaku, Kryeministrit, apo kujtdo personi me pushtet.

Koha kur njeriu ka frikë të flasë, qoftë edhe “thashetheme”, sepse mund ta procedojnë penalisht i përket një kohe tjetër, asaj të regjimit diktatorial të Enver Hoxhës.

Mënyra më serioze për të luftuar dizinformimin është përmes transparencës e jo përmes kallëzimeve penale. Dhe, transparenca prej kohësh nuk është pika e fortë e institucionit të z. Rrumbullaku e as e qeverisë që e ka emëruar në atë pozicion.

Gjithashtu, përcaktimi, përkufizimi apo përndjekja e atyre që shpërndajnë “dezinformim keqdashës”, nuk hyjnë në tagrin, as në kompetencat, as në ekspertizën, as tek detyrat e as tek të drejtat e z. Rrumbullaku, të Policisë së Shtetit, të Drejtorisë së Marrëdhënieve me Median në Policinë e Shtetit apo të departamenteve të tjera të ndjekjes penale që përmend z. Rrumbullaku në deklaratën e tij.

I vetmi institucion i shtetit shqiptar që ka tagrin dhe kompetencën për të përcaktuar se çfarë është dezinformim (dhe me dashje), dhe kush duhet dënuar sipas të drejtës civile e jo asaj penale për shpifje, është Gjykata Shqiptare.

KSHM dëshiron t’i kujtojë edhe Kryeministrit, se arsyeja pse Shqipëria renditet aq poshtë në lirinë e medias, është pikërisht një qasje e tillë institucionale që jo thjesht minon por vë në rrezik serioz lirinë e shprehjes në Shqipëri.

Këshilli Shqiptar i Medias pjesë e fushatës për lajmet e rreme

/in ,

Në maj të ketij viti nisi fushata në bashkëpunim me këshillat e rajonit për luftën kundër  lajmeve të rreme. 

Këshilli Shqiptar i Medias ishte pjesë e kësaj fushate së bashku me Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Serbinë dhe Bosnje dhe Herzegovinë.

Në rrjetet sociale të KSHM-së, janë të publikuara 6 postime rreth fushatës, duke treguar rendësinë që ka e vërteta dhe se lajmet e rreme dhe gjuha e urrejtjes ndikojnë në jetën e secilit prej nesh. 

Fushata u mbështet nga  UNESCO-s në kuadër të projektit  “Building Trust in Media in South East Europe: Support to Journalism as a Public Good”.

MAPPING The Albanian ONLINE Media

/in ,
×

Liria e shtypit “e shtypur” nga pesha e politikës

/in

Etika profesionale pothuajse mungon, kapja e mediave nga politika dhe pamundësia financiare janë vetëm disa nga çështjet kryesore që e bëjnë peizazhin mediatik shqiptar veçanërisht alarmant.

Intervistë e Kryetarit të KSHM, Koloreto Cukali për Balcanicaucaso

28/06/2024 – Nga Luisa Chiodi 

Pavarësia e mediave është një temë që ngjall shumë shqetësime në Shqipëri, veçanërisht në dritën e një kontrolli pothuajse total nga qeveria që ka shndërruar mjetet kryesore të komunikimit në mjete të propagandës politike. Ne folëm me Koloreto Cukalin, gazetar dhe producent që prej vitit 2017 kryeson Këshillin Shqiptar të Mediave, një organizatë që ka për qëllim të vendosë standarde etike për profesionin e gazetarisë dhe të prezantojë mekanizmat e vetërregullimit të mediave.

Ju drejtoni Këshillin Shqiptar të Mediave, një organizatë që promovon vetërregullimin e mediave. Çfarë përfaqëson kjo?

Këshilli Shqiptar i Mediave është një produkt i importuar, do të thosha, nga Europa. BE-ja mbështet vetërregullimin e mediave dhe shtyn për krijimin e të ashtuquajturve këshilla të mediave [siç parashikohet edhe nga Rregullorja Evropiane për Lirinë e Mediave e miratuar së fundmi, red.]. Këto janë organe ku publiku mund të drejtohet për të paraqitur ankesa për sjelljen e mediave.

Nuk ishte e lehtë të krijohej ky Këshill, është një rrugëtim që kemi nisur prej disa vitesh dhe qeveria jonë ka bërë gjithçka për ta sabotuar atë.

Politika shqiptare gjithmonë kërkon të kontrollojë mediat, por kryeministri aktual është angazhuar më shumë se të tjerët në këtë drejtim: duke mos mundur të tregojë rezultate konkrete, punon me propagandë mediatike për të treguar se gjithçka shkon mirë.

Në një mënyrë ose tjetër, qeveria shqiptare kontrollon shumicën e rrjeteve televizive. Studimi Media Ownership Monitor realizuar nga BIRN ekzaminon pikërisht këtë kontroll të hollësishëm të mediave tradicionale nga qeveria. Në rastin e TV-ve, shumica e pronarëve janë biznesmenë, të ashtuquajtur oligarkë, të cilët në këmbim të propagandës pro qeverisë marrin kontrata publike. Është një situatë që zgjat prej vitesh.

Fusha e vetme që kryeministri dhe kryetari i Bashkisë së Tiranës – dy njerëzit më të rëndësishëm të vendit – nuk mund të kontrollojnë plotësisht janë mediat online. Për vite kanë kërkuar të prezantojnë një ligj për shpifjen që do të rregullonte edhe mediat online. Këshilli ynë ka tentuar ta bllokojë atë me një fushatë mobilizimi; kemi marrë mbështetjen e shumë gazetarëve dhe mediave dhe gjithashtu Bashkimi Evropian na ka mbështetur për një kohë. Në një moment ka ndërhyrë edhe Komisioni i Venecias me një opinion që vlerësonte dhe në fakt rrëzonte propozimin e ligjit.

Ka rregullore evropiane që herët a vonë Shqipëria do të duhet t’i prezantojë: direktiva e re kundër SLAPP, për shembull, shkon në një drejtim të kundërt me atë të kryeministrit tonë, por ky është një temë për të cilën ende nuk flitet në Shqipëri.

Fatkeqësisht ka shumë probleme, ka shumë shpifje, etika profesionale është në nivelin më të ulët ndonjëherë. Mediat bëjnë shantazhe ndaj politikanëve, ndaj biznesmenëve, për të bërë para. Nuk ka një klimë të mirë.

Këshilli Shqiptar i Mediave përpiqet të kundërshtojë këtë prirje, veçanërisht në temën e etikës së gazetarisë. Një detyrë mjaft e vështirë…

Është e vështirë sepse qeveria po bën gjithçka për të sabotuar këtë nismë. Kryeministrit i duhet të thotë se vetërregullimi nuk funksionon dhe mediat afër qeverisë nuk marrin pjesë në nismën tonë sepse dikush ka bërë presion ndaj tyre.

Në Shqipëri nuk ka organizata profesionale ose sindikata të gazetarëve?

Jo, ka vetëm shoqata që merren me mediat, por nuk janë sindikata, as organizata profesionale, dhe asnjëra nga këto organizata nuk është në gjendje të mobilizojë siç do të bënte një sindikatë.

Cili është sipas jush arsyeja?

Është një histori e gjatë. Sindikatat janë shkatërruar nga regjimi komunist. Nuk kemi një traditë sindikale të vërtetë. Pastaj diktatura ka shkatërruar frymën bashkëpunuese të popullatës. Njerëzit nuk duan më të jenë pjesë e një organizate sepse për 45 vjet janë detyruar të jenë pjesë e organizatave të partisë.

Megjithatë, ka pasur disa lëvizje: për shembull për mbrojtjen e mjedisit ka pasur nisma që kanë lëvizur shoqërinë shqiptare.

Personalisht nuk shoh një ndikim të vërtetë as në këtë rast. Kjo lloj lëvizjeje arrin të bëjë diferencën vetëm nëse arrin të angazhojë Bashkimin Evropian ose ndonjë organizatë tjetër ndërkombëtare që thotë “Jo, këtë nuk mund ta bëni”, sepse këtu çdo rezistencë është e kotë.

Pra, ndërhyrja politike është një problem themelor.

Është modeli i biznesit problemi i vërtetë i mediave. Në vitet e fundit publiku nuk paguan më: më parë kishte gazeta, publiku i blinte, tani askush nuk do të paguajë më sepse pritet që informacioni të jetë falas.

Këtu mungojnë numrat për të mbajtur në këmbë edhe botimet e vogla. Fondet për mediat janë publike dhe kontrollohen nga politika ose vijnë nga oligarkët që blejnë reklama. Pastaj ka para që vijnë nga krimi i organizuar, nga droga, nga krimi…

Nuk ka mënyrë për të qenë financiarisht të pavarur. Zgjidhur problemin e burimeve, zgjidhet pothuajse gjithçka. Zgjidhja është një: Bashkimi Evropian duhet të financojë mediat, pra të gjejë mekanizma që, për një periudhë le të themi 5-vjeçare, të bëjnë mediat të forta dhe të pavarura.

Sot të vetmet media që bëjnë diferencën janë ato të financuara nga donatorët, për shembull BIRN, Citizens Channel, Faktoje.al, por janë shumë pak. Duhet në vend të kësaj të ndihmojnë mediat komerciale që duan të bëjnë gazetari të mirë.

Cila është situata në lidhje me sigurinë e gazetarëve në Shqipëri?

Një anëtar i Këshillit tonë të etikës, që është gjithashtu profesor në Universitetin e Tiranës, një herë më tha: “Në Shqipëri nuk vriten gazetarët sepse nuk ka nevojë, e kanë vrarë tashmë gazetarinë”. Qeveria nuk ka nevojë të kërcënojë gazetarët, çështjet i zgjidh drejtpërdrejt duke u marrë me pronarët e mediave.

Ka kërcënime që vijnë nga krimi i organizuar, por nga sa di unë shumë gazetarë nuk i denoncojnë më sepse kanë perceptimin që policia nuk është shumë e motivuar për të ndihmuar gazetarët.

Procesi i integrimit evropian ka luajtur një rol gjatë këtyre viteve për mbrojtjen e lirisë së mediave në Shqipëri?

Nuk shoh asnjë ndikim të vërtetë. Për shembull, disa muaj më parë, [qeveria] bëri disa shtesa në ligjin për Autoritetin e Mediave Audiovizive, por bëri pikërisht minimumin e kërkuar. Edhe pse Komisioni i Venecias u shpreh qartë, [qeveria] bëri vetëm ndryshime të vogla, formale…

Kemi tentuar të bëjmë pak presion, por shumë shpesh nuk dihet çfarë ndodh, pothuajse asgjë nuk është transparente. Tani thuhet se po punojnë mbi Kapitullin 21 të acquis (kushtuar rrjeteve transeuropiane, red.), por nuk dihet kush, çfarë, si, kur po e bën. Nuk ka transparencë në asnjë nivel.

Edhe kur [qeveria] takon përfaqësuesit e OSBE-së ose të Këshillit të Evropës, askush nuk vjen tek ne dhe konsultimet shpesh janë vetëm formale.

Sipas jush, çfarë roli kanë mediat ndërkombëtare? Nëse flasin për Shqipërinë dhe ngrenë çështje të caktuara, kanë një ndikim edhe në nivelin e brendshëm?

Dy ose tre vjet më parë takova një gazetare italiane që punonte si freelance për disa media dhe më tha: “Nëse shkruaj kritikisht për Shqipërinë, askush nuk më publikon, më kanë thënë qartë…”

Pastaj ka raste kur kryeministri shqiptar pritet në një program italian dhe askush nuk i bën asnjë pyetje të vërtetë…

përkthyer nga Italishtjame ndihmën e IA