Nga profesor Kris Frost
Gazetaria e mirë mund të argëtojë, por nuk duhet të jetë thjesht argëtim. Roli kryesor i gazetarisë së mirë është të informojë, të edukojë dhe nuk ka asgjë më të mirë për të nënvizuar këtë të vërtetë sesa një urgjencë kombëtare.
Kjo është një epokë e lajmeve të rreme ku qeveritë kanë marrë përsipër të paraqesin mendimet e tyre si fakte dhe ku shumë media kanë shkuar me këto keqpërfaqësime ose falsifikime apo madje i kanë inkurajuar ato. Ajo e ka marrë këtë pandemi të tmerrshme i ka shtyrë gazetarët sërish drejt realitetit se ata janë njerëzit e ngarkuar për paraqitjen e së vërtetës, ata që duhet ta bëjnë qeverinë për të dhënë llogari në emër të publikut.
Jo vetëm që Covid-19 na ka kujtuar brutalisht nevojën për raportime të vërteta, për gërmimin e historive për heronjtë e vërtetë dhe ekspozimin e groteskuts të atyre që kërkojnë të përfitojnë nga vetja në kurriz të të tjerëve, por ajo ka ngritur edhe disa dilema etike interesante dhe shpesh unike që janë specifike për raportimin e urgjencës kombëtare dhe pandemisë.
E vërteta mbetet shqetësimi etik numër një për çdo gazetar, por edhe shqetësimi për kodet etike që paralajmërojnë prishjen e privatësisë së njerëzve, kujdesin për të mos sulmuar burimet në mënyrë të panevojshme dhe për të justifikuar përdorimin e pajisjeve klandestine të regjistrimit, janë katër çështje kryesore që do të bëhen veçanërisht të rëndësishme gjatë krizës:
BURIMET: burimet kanë një rëndësi thelbësore për mbulimin e krizës, por identifikimi i kujt do të bisedojë dhe çfarë t’i pyes ata është më e rëndësishme se kurrë. Brexit dhe pasojat e saj kanë mësuar një numër zakonesh të këqija. Nuk është më mirë që të mjaftohesh vetëm për të marrë mendimet e cilindo politikani që është në dispozicion ose të marrës vox-pop në vende publike. Njerëzit kanë nevojë për informacione të vërteta dhe të sakta në lidhje me pandeminë, nëse ata duhet të mbajnë veten të sigurt dhe të dashurit e tyre. Gazetarët duhet të flasin me ekspertë dhe ata që formojnë politikën e qeverisë qoftë në qeveri, qoftë jashtë saj. Mediat sociale po përhapin lajme të rreme në lidhje me pandeminë dhe se si gjoja të merren me të si zjarri, dhe shumë po vdesin ose të paktën po rrezikojnë vdekjen duke besuar informacione që u përcillen atyre me qëllimin e mirë nga një mik apo i afërm. Detyra e gazetarit është të gjurmojë mendimin e ekspertit qoftë nga një shkencëtar në këtë fushë, nga një profesionist i shëndetit publik apo nga një politikë vendosëse e politikanëve. Sajesa nuk ka qenë kurrë etike, kurrë nuk ka qenë e mirë, por tani mund të jetë vdekjeprurëse. Sfidoni ata që japin informacion. Kërkoni burimet e tyre. Kërkoni vlerësimin e tyre për probabilitetin e tij duke dëshmuar se është i saktë. Gazetarët duhet të ekspozojnë aty ku informacioni nuk mbështetet nga provat dhe kundër lajmeve të rreme që i vë njerëzit në rrezik.
Ballafaqimi me njerëzit e thjeshtë për të kërkuar histori mbi jetën nën një pandemi është gjithashtu më e vështirë. Dukshëm këshillat përfshijnë telefonimin, postën elektronike ose burime videokonferencë në vend që t’iu drejtohen atyre personalisht. Nëse duhet, atëherë mbani të paktën dy metra distancë. Për transmetuesit dhe fotografët, kjo mund të thotë të rimendoni praktikat e punës. Përdorimi i mikrofoneve në statikët ose bumet për shembull sesa përshtatja e mikrofonave të xhaketës. Moti më i mirë e bën më të lehtë punën në shtëpitë dhe zyrat e njerëzve në dritën me diell ku ka më shumë hapësirë dhe më pak rrezik nga ndotja. Tregime të mira të interesit njerëzor në një kohë të frikës dhe panikut ndërkombëtar të gjithë ndihmojnë për të qetësuar emocionet më të pasura. “Vizatimet e ylberit përhapin shpresën gjatë pandemisë”, “Nëna gatuan 80 vakte në ditë për njerëzit në nevojë”, “Njeriu që kaloi gjashtë ditë në kujdesin intensiv me Covid-19 thotë:” ju mund të mbijetoni “” janë vetëm disa histori në të cilat kemi parë në ditët e kaluara. Këto lloj tregimesh shtojnë elementin njerëzor në faktet e sëmundjes dhe fushatën për ta mposhtur atë. Sidoqoftë, praktika etike si mos hyrja në spitale dhe shtëpi pa përkujdesje bëhen më të rëndësishme. Më në fund, burimet konfidenciale mund të bëhen një çështje e rëndësishme. Tregime në lidhje me personelin mjekësor që u thuhet të mos rrjedhin histori tmerri në lidhje me mungesën e pajisjeve të mbrojtjes personale mbi dhimbjen e largimit nga puna, për shembull. Sidoqoftë, histori të këtij lloji janë thelbësore për të lejuar publikun të masë përgjigjen e qeverisë dhe shërbimeve shëndetësore. Nga disa burime mund të kërkohet konfidencialitet për të dhënë informacionin që një gazetari duhet të paraqesë një histori të praktikës së keqe ose pajisjeve të dobëta. Vetëm jepni premtime për t’i mbajtur burimet konfidenciale nëse keni një ide të mirë se çfarë do të mbroni. Një premtim duhet të jepet vetëm nëse tregimi është i rëndësishëm dhe nevoja për të mbrojtur burimin është e qartë.
VDEKJA: Kërcënimi vdekjeprurës për veten tonë dhe të dashurit tanë është arsyeja pse kjo histori është kaq e rëndësishme dhe pse vendet kanë marrë masa ekstreme për të mposhtur virusin. Unë përmenda spitalet tashmë, por vlen edhe për njerëzit në shtëpi që gazetarët nuk duhet të kërkojnë të bëjnë foto të njerëzve që po vdesin. Zakonisht nuk ka interes publik për foto të tilla. Në mënyrë të ngjashme, të merresh me ata që janë varrosur kohët e fundit, kërkon gjithë kujdesin dhe ndjeshmërinë e zakonshme. Sidoqoftë, në vend që të vizitojë të ndjerit, siç do të ishte praktika e mirë, gazetari duhet të merret me ta përmes telefonit, i cili pothuajse sigurisht do të kërkojë ndjeshmëri shtesë.
KURBANI: Ekziston një tundim në disa pjesë të mediave për të gjetur kurbanin për të fajësuar për virusin, efektet e tij ose reagimin e qeverisë ndaj tij. Gazetarët nuk duhet të përfshihen në përkrahjen e urrejtjes dhe as në sigurimin e këtij objekti për të tjerët.
POZICIONIMI: Në një kohë të gjendjes së jashtëzakonshme kombëtare, gazetarët shpesh e shohin veten të konfliktuar. Mund të mos duket më e përshtatshme për të sulmuar qeverinë ose opozitën mbi pikëpamjet e tyre, por përkundrazi të marrim qëndrimin se të gjithë duhet të tërhiqemi duke injoruar gabimet ose pozicionimin ideologjik të grupeve të ndryshme. Mund të duket gjithashtu e drejtë të mbështesni policinë, e cila, me një sërë fuqish të reja dhe shpesh drakoniane, i zbaton ato në një mënyrë që disa muaj më parë do ta acaronte. Të gjithë gazetarët do të duhet të marrin linjën e tyre, por duke folur etikisht përderisa rrethanat kanë ndryshuar, parimet jo. Është ende e rëndësishme të sfidoni qeverinë për vendimet e saj politike. Është akoma e rëndësishme të sfidoni oficerët e policisë që kapërcejnë shenjën. Për shembull, diskutimet fillestare të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar në lidhje me imunitetin e tufave dhe lejimin e virusit të kandidojë u kundërshtuan shpejt dhe me të drejtë, duke detyruar një ndryshim të drejtimit që çon në bllokimin. Të gjithë gazetarët duhet të zbulojnë të vërtetën dhe ta raportojnë atë, duke informuar dhe edukuar njerëzit për botën e re të Covid-19, duke u dhënë atyre mundësinë për të marrë vendime të arsyeshme dhe të përshtatshme për atë që është më e mira për ta dhe ata me të cilët vijnë në kontakt. Vetëm në atë mënyrë ne mund të tërhiqemi vërtet për të kapërcyer Covid-19. Gazetarët kanë një rol jetësor për të luajtur në pandeminë informuese dhe edukuese dhe është e drejtë që ata të identifikohen si punëtorë kritikë për ta bërë këtë.
Kris Frost është një profesor i njohur i gazetarisë dhe kryetar i Unionit Kombëtar të Këshillit të Etikës së Gazetarëve dhe autor i Journalism Ethics and Regulation and Privacy and the News Media
“Rekomandohet krijimi i një regjistri elektronik për autorët e krimeve seksuale duke i profilizuar ato me kategori sipas rrezikshmërisë. Mbikëqyrja nga ana e Policisë Vendore përmes dosjeve të gjurmimit duhet të plotësohet nga një program riintegrimi të tyre në shoqëri duke përfshirë në këtë proces dhe Shërbimin e Provës, sikurse ndodh në vendet e zhvilluara. Ky informacion do të ndihmonte që vendimet penale të mos kenë vetëm karakter ndëshkues por dhe rehabilitues.” u shpreh Atalanta Zeqiraj
“Fëmijët në Kosovë janë në kontakt të vazhdueshëm me përmbajtjet seksuale në internet dhe rrjetet sociale. Rreth 29% për qind e të miturve dhe fëmijëve të moshës 11-16 vjeç kanë parë të paktën dy herë në javë imazhe me përmbajtje seksuale në Kosovë në 12 muajt e fundit.” tha Dr. Saliu.
